🐞 शाश्वत शेतीसाठी जैविक नियंत्रण भाग - १

सौजन्य : ✍ डॉ. मिलिंद जोशी, विषय विशेषज्ञ (पिक संरक्षण),  कृषी विज्ञान केंद्र, बारामती

रासायनिक कीटकनाशकांच्या वापरामुळे कीड नियंत्रण प्रभावी ठरले आहे. मात्र, बेसुमार वापराने किडीच्या रोगप्रतिकारक शक्तीत वाढ, मित्र कीटकांचा नाश, दुय्यम किडींचा उद्रेक, पर्यावरणास हानी आदी दुष्परिणाम दिसू लागले. त्यावर जैविक कीड नियंत्रण, ही शाश्वत शेतीची गुरुकिल्ली आहे.   परोपजीवी कीटक

हे उपद्रवी यजमान किटकापेक्षा आकाराने लहान असतात. यजमान किटकाला हळूहळू खाऊन संपूर्ण फस्त करतात. जीवनक्रम पूर्ण करण्यास एकच यजमान कीटक पुरेसा असतो.

१) ट्रायकोग्रामा : या परोपजीवी किटकाचा उपयोग ऊस, भात, मका व ज्वारीवरील खोडकिडी, कांडी कीड, कपाशीवरील बोंडअळी, भाजीपाला पिकांवरील शेंडा व फळे पोखरणारी अळी, घाटे अळी, डाळींबावरील सुरसा, कोबीतील चौकोनी ठिपक्याचा पतंग इ. किडींच्या नियंत्रणासाठी होतो. प्रसारण मात्रा : एका ट्रायकोकार्डवर सुमारे २०,००० परोपजीवीयुक्त अंडी असतात. अशा ट्रायकोकार्ड्सचे २ ते ४ प्रति एकर प्रमाणात तर प्रौढांचे २०,००० प्रौढ प्रति एकर याप्रमाणे प्रसारण करावे. किडीच्या प्रादुर्भावानुसार आठवड्याच्या अंतराने ४ ते ५ प्रसारणे करावीत.
२) चिलोनस : या परोपजीवी किटकाचा उपयोग बटाट्यावरील पाकोळी, कपाशीवरील बोंडअळी व इतर पतंगवर्गीय किडींच्या नियंत्रणासाठी होतो. या परोपजीवी किटकाची चिलोनस ब्लॅकबर्नी ही प्रजात खूप प्रभावी आहे.
प्रसारण मात्रा : २४,००० ममीज प्रति एकर याप्रमाणे प्रसारण करावे. गरजेनुसार ३ ते ४ प्रसारणे करावीत.
अधिक वाचा 'कृषिक तज्ञ'(कृषिक अ‍ॅप)  मध्ये.....
 

                            कृषक अँपलिकेशन डाउनलोड करण्यासाठी खाली दिलेल्या बटन क्लिक करा